20 februari

En vandaag op naar Phnom Pen, de hoofdstad van Cambodja. Eigenlijk weer niet zoveel te vermelden verder. Elke dag genieten we volop van het fietsen. De pootjes worden steeds sterker en omdat het hier vooral plat is, lijkt 100 kilometer alsof het niks is. Vergeleken met Patagonië is dit wel heel makkelijk tot nu toe.

21 februari

Een dag met veel indrukken. Eerst op ons gemakkie zitten ontbijten.

Daarna op naar Tuol Sleng museum, beter bekend als S21. Maar eerst even een stukje voorgeschiedenis: in de tijd van de koude oorlog, was het communisme in een deel van de wereld aan het oprukken (natuurlijk het Oostblok, maar ook in Vietnam en Cambodja) de Amerikanen waren hierover not zo amused en gingen in tegenactie (Vietnam-oorlog en ook een groot deel van Cambodja werd overgoten met bommen van de Amerikanen) dus de gewone boeren bevolking die hiervan het grootste slachtoffer was, hadden het niet zo op die Yankees. Veel van hen zijn tijdens de bombardementen naar de steden, oa Phnom Pen, gevlucht.

Ideale tijd voor Pol Pot om de de macht te grijpen. Pol Pot had in Frankrijk gestudeerd en was in die tijd in contact gekomen met het communistisch gedachtengoed en was bewonderaar geworden van Mao. Pol Pot en z'n kameraden hadden een soort Utopia voor ogen waarin iedereen gelijk zou zijn en iedereen onderdeel van de staat zou zijn. Het leger van zijn partij, de rode Kmer, trok in 1975 Phnom Penh binnen en ze werden onthaald als helden, voor korte duur.....

De volgende dag werd de bevolking de stad uit gejaagd, alles wat modern was, werd vernietigd, machines, banken, scholen, de economie, religie, kortom alles wat de aandacht van Ankar (het systeem) af kon leiden werd om zeep geholpen en verboden. Het idee was dat mensen weer gewoon met hun handen het land gingen bewerken. Iedereen was de staat en de staat was iedereen. De bevolking heeft de jaren onder Pol Pot in diepe armoede moeten werken op het land. Als beesten moesten ze ploegen, kanalen graven en al het zware landwerk doen, soms tot 19 uur per dag. Ze hadden nauwelijks te eten en veel zijn van uitputting omgekomen. Wie protesteerde werd afgemaakt.

Mensen werden onderverdeeld in basismensen (de boeren) de de 17 april mensen. Beiden hadden ze te leiden, maar met name de 17-april-mensen werden gezien als de vijand. Dit waren vooral mensen uit de stad, iedereen die lastig zou kunnen gaan doen, intellectuelen, artsen, leraren, kunstenaars, monniken, en buitenlanders. Het hebben van een bril was al verdacht en kon reden zijn voor foltering en executie, omdat mensen met een bril waarschijnlijk konden lezen.

Ze werden in geheime gevangenissen gestopt, waarvan S21 de belangrijkste en beruchtste. Het was een voormalig schoolgebouw, waarvan de lokalen omgebouwd werden tot cellen ong 1 bij 2 meter waar de gevangenen verhoord en gefolterd werden tot ze bekenden banden met de vijand te hebben (wie dat dan ook mocht zijn). Vastgeketend aan elkaar en vastgebonden op stalen bedden werden ze geslagen, opgehangen, onder stroom gezet, onder water gehouden enz, tot ze bekenden. Na de bekentenis werden ze vermoord; 's nachts werden ze geblinddoekt in wagens geladen en naar een plek in de buurt (die we morgen zullen bezoeken) gebracht. Daar moesten ze aan de rand van een kuil gaan zitten en werd hun schedel ingeslagen (kogels zouden teveel lawaai maken en waren te duur).

Tussen de 17.000 en 20.000 mensen hebben in S21 gezeten, 12 daarvan hebben het overleefd. Iedereen die in S21 kwam werd op de foto gezet, maar bij de bevrijding is een deel van het archief vernietigd, dus van een groot deel is niet bekend wie het was.

Er werd ook het verhaal verteld van een Amerikaanse jongeman, die met zijn vriend aan het zeilen rond de wereld was. Verkeerde man op verkeerde plek op verkeerde moment. Hij verdween in S21 en werd daar als misdadiger verhoord en gefolterd. Zijn bekentenissen zijn teruggevonden. Hij heeft onder andere verteld dat zijn opdrachtgever Kentucky Fried Chicken was en dat zijn bevelhebber Sergent Pepper was. Omdat degenen die hem verhoorden en folterden niet wisten dat dit een soort van grap was (het waren mensen zonder opleiding, iedereen met iets van algemene ontwikkeling was dood) hebben ze dit keurig opgeschreven. Na zijn bekentenissen is de jongen vermoord.

De leiding van de partij werd steeds achterdochtiger en paranoia, iedereen was potentieel verdacht. Een heel aantal mensen van de partij werden zelf op een gegeven moment verdacht en zijn ook omgebracht in S21.

Uiteindelijk heeft het Vietnamese leger Cambodja bevrijd.

Zo ontzettend bizar dat dit allemaal pas 40 jaar geleden gebeurd is. Er lopen hier in Cambodja nog genoeg mensen rond die alle ellende mee hebben gemaakt of er aan meegeholpen hebben. Ondanks dit litteken dat veel mensen meedragen is iedereen die we ontmoeten vriendelijk, hartelijk en vrolijk, onbegrijpelijk

Na deze zware kost, moesten we even bijkomen aan de rand van ons zwembad en hebben we maar een watermeloen naar binnen gewerkt, het gewone leven draait door. Daarna zijn we naar het olympisch stadion gefietst waar 's morgens vroeg, en voor zonsondergang gesport wordt door veel mensen. Mensen zijn aan het hardlopen, opdrukken, maar doen vooral aan aerobic: overal zie je groepen mensen, onder leiding van een instructeur met een flinke geluidsinstallatie, staan springen en bewegen.

Vervolgens Vietnams gegeten; op het plaatje zag het er makkelijk uit, een soort van springrolls. Maar uiteindelijk kregen we velletjes rijstpapier, noedels, en groenten en moesten we zelf met onze handen de rolletjes in elkaar vouwen. De heerlijke gebakken garnalen die we erbij kregen, moesten ook nog met de hand ontdaan worden van kop en gepeld worden. We zaten er helemaal onder.

Daarna naar de Burger King voor een ijsje. Als we aankomen, staan er twee mannetjes keurig te regelen waar we de fiets mogen zetten (bij terugkomst blijkt dat ze een stuk karton op de zadels hebben gelegd, tegen het stof). De deur wordt opengehouden en we betreden het heiligdom...... van drie kanten worden we welkom geheten in deze Burger King en als vorsten worden we begeleid naar de zitplaatsen, waar de bestelling aan tafel gebracht wordt. De briefjes met code voor de gratis WIFI liggen al klaar. Ik zie in Nederland nog wel wat verbeterpuntjes....

22 februari

Vanmorgen verder met de zwartste bladzijde uit Cambodjaanse geschiedenis. We hebben de Killingfields bezocht. Hier werden bijna alle gevangenen van S21 uiteindelijk heengebracht. In vrachtauto's gepropt, geblinddoekt en aan elkaar gebonden. Een gebied van twee hectare, aan drie kanten ommuurd en één kant een meer. Mannen, vrouwen en kinderen werden vermoord en in massagraven gedumpt.

Weer een bizar indrukwekkende plek om te zijn. Het grootste deel van de graven is geruimd en de schedels en andere botten liggen in een soort van monument. Een deel van de graven is er nog en op het hele terrein komen, met name tijdens het regenseizoen als de regen de grond verplaatst, nog steeds menselijke resten uit de grond naar boven. Langs het pad waar we over liepen zagen we botten en halfvergane stukken kleding liggen.

Onvoorstelbaar dat mensen zo wreed kunnen zijn, in dit geval Cambodjanen tegen Cambodjanen, maar misschien op dit moment ook wel in Noord Korea, waar een vergelijkbaar regime aan de macht is. Aan de andere kant durf ik ook niet te zeggen dat ik het anders zou doen op het moment dat ik zou moeten kiezen tussen vermoorden of vermoord worden. Het zou me niets verbazen als ik dan ook in blinde angst - achteraf - verkeerde keuzes zou maken.

Onder de indruk vertrokken we van deKillingfields, maar na twee minuten in het gewone leven draait de wereld weer gewoon door. In het leven van een vakantiefietser wordt er niet lang vooruit of achteruit gekeken, we leven met het moment, en dat is dan ook juist zo heerlijk. We hebben allebei twee fietstassen en een fiets, een paspoort, twee iPhones en een bankrekening. Meer hebben we niet nodig. We maken ons niet druk over boodschappen doen voor het weekend, de badkamer schoonmaken, de buitenboel schilderen of de tuin netjes houden. Een leven zonder overbodig bezit is zo rijk! En doordat we niet in ons hoofd met van alles bezig hoeven te zijn, kunnen we des te meer genieten van alles wat we meemaken.

Klopt trouwens niet helemaal wat ik schrijf, we zijn toch gezwicht voor de macht van bezittingen: hier op de markt is alle merkkleding (made in Cambodja) een stuk goedkoper dan in Nederland dus vanmiddag heeft Annemarie flink geshopt en een stapeltje mooie sport-shirts gescoord.

23 februari

Phnom Pen achter ons gelaten en op naar Kep, aan de kust. Hier zullen we twee dagen over doen want het is voor het leuk net een beetje te ver in één keer. Het was niet echt een gezinde fietstocht; het eerste stuk de stad uit duurde al ruim 20 kilometer met veel uitlaatgassen. We reden over een erg stoffige weg, dus we hebben veel zand lopen happen. Ook was er niet zo veel te zien, dus het was echt verstand op nul en trappen.

's Nachts beroerd geslapen, we hadden geen airco en het was bloedverziekend heet. Tot overmaat van ramp helemaal kapotgestoken door de muggen, grrr.

24 februari

Vandaag was een stuk lekkerder fietsen, naarmate we verder van Phnom Pen komen, wordt het landschap mooier. We rijden langs rijstvelden en komen door kleine dorpjes. We moesten 100 kilometer, maar hebben lekker wat gestopt, dus het was relaxed. Bijna alle kinderen roepen ons hier weer na: "hello, hello, hellooooooo" als we zin hebben roepen we terug, of zwaaien, maar het is onbegonnen werk om overal op te reageren.

Halverwege nog een mooie foto kunnen schieten van een man met twee varkens achter op de brommer, die stond nog op mn lijst. Nu nog eentje van een brommer met kippen of eenden; regelmatig zien we ze rijden, maar het is soms lastig om ze op de foto te zetten, ik vind het ook een beetje gênant om vol met mn telefoon voor diegene te gaan staan. De brommers hebben dan een rek achterop waaraan een stuk of 40 eenden of kippen met hun poten aan gebonden zijn. Ze hangen dan dus op zn kop, nog levend. De beesten doen hun best om niet met hun kop over het asfalt te slepen, dus alle koppies zijn half naar boven gedraaid. Degenen die het dichtst bij de uitlaat hangen, hebben pech en zijn al half gaar voordat ze de bbq opgaan. Eigenlijk wel triest, maar aan de andere kant ook wel weer een mooi gezicht om die brommertjes zo te zien rijden.

De tweede stop was ook nog wel het vermelden waard:

We stopten bij een restaurant, dat wil zeggen een met golfplaten overdekte ruimte met rode plastic stoelen waar mensen zitten te eten. De eigenaar sprak geen woord Engels. Wij proberen uit te leggen dat we een soepje willen, waarop de man uiteindelijk zijn telefoon uit zn zak haalt en zn dochter opbelt. Zij heeft voor ons vertaald wat we wilden. De eigenaar duikt vervolgens achter de toonbank en zwaait met een pakkie noedels, die je in Nederland ook hebt, waar je alleen water bij hoeft te gooien: "deze?!" Zitten we hier notabene in het land van de noedels.....

Vervolgens wordt er lauw water in een bakkie gegooid en het blok noedels erin gemikt, klaar is kees. We hebben wel ns beter op hier.

De laatste stop was een beetje om; een paar kilometer van de doorgaande weg vandaan waren een paar heuvels met uitgesleten grotten erin. We hadden in de reisgids gelezen dat er altijd wel kinderen staan die als gids willen fungeren en inderdaad. Vlak bij de grotten stond er een jongen van een jaar of 15 met een fietsje en zaklamp toeristen op te wachten. Hij was dus onze gids. Keurig netjes heeft hij ons alle rotsformaties in de vorm van schildpadden, adelaars en officierslaarzen laten zien en ons gewaarschuwd voor laaghangende uitsteeksels waarvoor we moesten bukken. Hij vertelde dat de kinderen hier 6 dagen per week 's morgens naar school gaan, hij ging op zn fiets 25 kilometer verderop, elke dag heen en weer.

Uiteindelijk in Kep aangekomen; Een klein dorpje aan zee, leuke sfeer. Kep staat bekend om de krabbenmarkt, dus vanavond hebben we in het "best restaurant of town" krab zitten eten, heerlijk! Dat is ook wel het lekkere van zo'n goedkoop land. Als we lekker willen eten, pakken we de reisgids, zoeken het restaurant waar bij staat "beste restaurant van de stad" en gaan daar eten. In Nederland zou dat toch wel een dure strategie zijn....

25 februari

Vandaag zijn we in Kep. We slapen in een relaxed hostel, vlak naast het nationaal park, uitzicht op de jungle. We hebben een klein kamertje, maar alles wat we nodig hebben. Vanmorgen hebben we een ronde door het park gefietst, heerlijk om zo in de natuur te zijn, een verademing na de drukte van Phnom Penh.

Het is maar een klein park, en de paden zijn super goed bijgehouden, degene die het daar voor het zeggen heeft moet haast wel een Duitser zijn: overal staan bordjes met op de meter nauwkeurig aangegeven hoe hoog je zit en hoe ver het naar iets is.

Verder heeft hij / zij ook bijvoorbeeld bijgehouden hoeveel stuks afval er opgeruimd is, bv in 2012 zijn er 4600 stukken afval gevonden, waarvan 1203 blikjes, 769 lege halve liter flesjes, 453 lege anderhalve liter flesjes. Hiervan 3657 in de prullenbakken en de rest op het pad. Dit is een toename van 11,4% tov 2011. Een man naar mijn hart, ik ben ook wel van de getallen.

Na het park zijn we naar het strand geweest. Omdat het zaterdag is, zijn er ook veel locals. Zij zitten met hun familie in groepen langs de "boulevard", op kleedje of op een soort van grote vierkante tafels, die je hier kan huren. Tassen met eten en koelboxen en thermosflessen met drinken mee.

De toeristen liggen op het strand. Overal staan karretjes waar je eten kan kopen en er zijn wat kleine restaurantjes waar je voor 1 dollar een verse fruitshake, voor 75 cent een biertje en voor 3 dollar een maaltijd hebt. Ik ben benieuwd hoe lang het duurt voordat de buitenlandse investeerders deze plek ontdekt en overgenomen hebben met hun dure hotels.

Voor het diner zijn we weer naar de krabmarkt gegaan waar we ons gewaagd hebben aan de inktvis; ik had eigenlijk alleen nog maar "inktvis" op als inktvisringen bij een Nederlandse tapasbar, dat had meestal de consistentie van postbode-elastieken. Hoe anders dit: super zacht en heerlijk van smaak. Een beetje vreemd om die tentakeltjes in je mond te voelen, maar echt heerlijk!