01-08

We slapen lekker uit, want we doen twee nachten in Mostar. Vanmorgen hebben we afgesproken voor de walking tour door Mostar. Onze gids is een bebaarde man die geboren en getogen is in deze stad. Hij heeft ons alles verteld over de geschiedenis en bijzonderheden van de stad.

Zo weten we nu dat de springers van de brug bij een verkeerde sprong hun nek kunnen breken, hun blaas kan exploderen, en ze bij een sprong met de benen naar beneden sowieso twee dagen rivierwater poepen…

Verder hebben we uitleg gekregen over de complexe conflicten in de Balkanoorlog, waarbij groepen mensen zomaar konden veranderen van de bondgenoot in de vijand en weer terug, met alle bloedvergieten en ellende die hierbij komt. Er is nog steeds veel wantrouwen tussen Kroaten, Serviërs en Bosniërs. De grenzen die er nu zijn tussen deze landen vallen niet helemaal samen met waar deze groepen mensen precies wonen, dus op een plek waar bijvoorbeeld vooral Kroaten wonen, is ook altijd een deel van de mensen Bosniër of Serviër en dat geeft, 27 jaar na het stoppen van de oorlog, nog steeds problemen. Onze gids vertelde dat de oorlog wel gestopt is, maar in de harten van veel mensen nog niet afgelopen. Het is zelfs zo dat er in Mostar drie verschillende schoolsystemen zijn; het grootste deel van de vakken is voor ieder gelijk, maar het vak geschiedenis is voor elke groep anders. Wat voor de ene groep oorlogsmisdadigers zijn, zijn in de andere geschiedenisboeken de helden en andersom. En omdat groepen mensen soms nauwelijks met elkaar in contact komen, wordt het begrip over en weer vooralsnog niet kleiner.

Er is een akkoord getekend tussen de verschillende partijen, en er zijn nu drie presidenten (een Servische, Kroatische en Bosnische) die roulerend in perioden van 8 maanden aan de macht zijn, maar omdat beslissingen wel gezamenlijk genomen moeten worden, komt het er in de praktijk op neer dat er vaak geen beslissingen genomen worden.

En daartussendoor lopen de duizenden toeristen, die de stad jaarlijks bezoeken. De conflicten hebben de stad en de bijbehorende activiteiten/industrie vrijwel volledig om zeep geholpen, dus Mostar is voor de inkomsten grotendeels afhankelijk van het toerisme. Wel apart om hier in deze prachtige Unesco werelderfgoed plek rond te lopen, te genieten van de vriendelijkheid van de mensen en lekker uit eten te gaan en te bedenken dat onder de oppervlakte nog zo veel leed en haat broeit.

02-08

We gaan weer met z’n tweeën verder, Marica gaat de andere kant op. Eindbestemming vandaag is Konjic. We fietsen de hele dag langs de Neretva, een helder blauwe rivier. Soms is het rivierdal breed en de bergen glooiend, soms perst de rivier zich door een smalle kloof met woeste grillige bergen eromheen. Op meerdere plekken wordt vis gekweekt, volgens mij zalm en forel, die je dan ook in kleine kraampjes kan kopen. Ook is het hier hot om lam aan het spit te roosteren, we passeren talloze restaurantjes waar de lammetjes met een ijzeren staaf van hun gebit tot de aars vrolijk boven de gloeiende kooltjes hangen rond te draaien en lekker bruin te worden. De meest heerlijke geuren wekken onze eetlust op. We zijn uit Nederland vertrokken als bijna vegetariër, maar komen terug als carnivoor vrees ik….

Een kilometer of tien voor de eindbestemming kunnen we de roep van het heldere water niet meer negeren. We parkeren de fietsen, shockeren de toeschouwers door onszelf zonder al te veel gedoe in onze zwemkleren te hijsen en duiken het koele water in. Heerlijk om de warmte van het fietsen uit de benen te voelen glijden.

In Konjic bezoeken we de oude stad, Moorse huizen aan de rivier, fraaie minaretten van de moskeeën erbovenuit, en op de achtergrond de machtige bergen die er hoog bovenuit torenen.

We hebben voor morgen gereserveerd om te overnachten in Sarajevo, maar de bergen lonken, dus we annuleren de overnachting en reserveren een plek in een berghuis op bijna 1500 hoogtemeters boven ons, aan het einde van een doodlopende weg in het dorp Lukomir, eten nog wat en duiken vroeg ons bed in vol verwachting van wat de tocht ons morgen weer zal brengen.

03-08

We komen ons bed uit als we vanzelf wakker worden, heerlijk uitgerust. Daarna eten we een goed ontbijt en gaan op pad. Het is maar 30 kilometer, waar we wel ongeveer zevenenhalf uur over doen, ook door de stops om foto’s te maken en te rusten.

De uitzichten onderweg zijn machtig mooi, hoe verder we komen, hoe koeler het wordt. De weg begint met asfalt, maar ongeveer halverwege worden het losse stenen. Soms moeten we afstappen omdat het over de losse stenen en grind onvoldoende grip geeft om steil te kunnen klimmen. Dan duwen we de fietsen omhoog tot de weg wat beter of minder steil wordt en stappen we weer op de pedalen.

Dan, na een heerlijke rit, arriveren we bij ons berghuisje waar we welkom worden geheten door de gastheer en -vrouw, waar we de noodzakelijk dingen met handen en voeten kunnen bespreken, maar verder is het door de taalbarriere niet goed mogelijk om een gesprek te voeren. We hebben een knus kamertje met uitzicht over de bergen, douche delen we met de mensen hier.

In het dorpje zijn een stuk of vier huisjes waar het mogelijk is om te overnachten en twee simpele ‘restaurantjes’ waarvan we er ééntje verblijden met ons bezoek. Als we vervolgens na het diner terug naar ons huisje lopen, komt de eigenaar ons tegemoet en begint iets te vragen over eten, hij heeft het over frühstück. Ik antwoord bevestigend, wijs op de plek waar de meeste mensen een horloge dragen en laat op mijn telefoon een 7 zien, in de hoop dat we om 7 uur kunnen ontbijten. Blijkt de beste man toch iets anders te bedoelen met frühstück en dus zitten we om 7 uur aan ons tweede diner; de afgefietste calorieën zitten er weer aan in ieder geval….

04-08

Onze volle magen van het dubbele diner maakten de slaap wat onrustig. Maar als we wakker worden schuiven we toch weer aan de tafel voor een stevig ontbijt met ei, brood, kaas, worst en zoetigheden. Daarna nemen we afscheid en verlaten we Lukomir. Eerst weer door de leegte tussen de rotsige glooiende hoogvlakte onverhard een kilometer of 15 stuiteren. Daarna een stukje asfalt, maar dat was maar van korte duur, want opnieuw volgt een belabberd stuk weg, steil naar beneden. Helaas lukt het niet om de fietsen te laten gaan, dus we hebben onze remblokjes aardig gesleten vandaag.

Daarna rijden we een skidorp binnen, waar keihard gebouwd en gewerkt wordt voor het komende seizoen. Hier zijn ook de Olympische winterspelen van ‘84 gehouden. Daarna worden we dan eindelijk beloond voor het zwoegen, een spiegelgladde, brede asfaltweg, procentje of 7 naar beneden voor 20 kilometer. We denderen met een gangetje van tussen de 50 en 60 km/u naar beneden, zo Sarajevo in.

Nadat we geïnstalleerd zijn in ons appartementje, bezoeken we de stad. Een mix van aan de ene kan van de stad een westerse sfeer met grote, hoge gebouwen van het kapitalisme. Dan, halverwege de stad, verandert het beeld in het Moorse deel; laagbouw, moskeeën, kleine restaurantjes en winkeltjes met souvenirs, baklava en waterpijp rokende en Turkse thee drinkende toeristen.

Er zijn hier wel een aantal musea, maar eerlijk gezegd hebben we een beetje genoeg van de oorlog, geschiedenis en de ellende die in deze musea te zien is, dus we houden het bij slenteren door de stad.

05-08

Nog een dag Sarajevo.

Eerst een ludieke stop. De ‘Canned beef’; een levensgroot blik ingeblikt vlees. Tijdens de belegering van Sarajevo is er voedsel gedropt in de stad voor de lokale bevolking door onder andere de Verenigde Staten. Dit waren echter voornamelijk overblijfselen van de Vietnam oorlog. Wat betekende dat het over datum was en bestond uit veel varkensvlees, terwijl Bosnië-Herzegovina een overwegend islamitisch land is. Na de Bosnische oorlog is daarom een ironisch monument geplaatst om aan te geven dat de hulp redelijk mislukt is.

Vervolgens fietsen we naar een uitzichtpunt waar we genieten van het uitzicht over de stad.

Daarna bezoeken de de city hall, een fraai gebouw wat in de oorlog helemaal in puin geschoten is, waar inmiddels met geld vanuit meerdere landen weer helemaal in oorspronkelijke staat teruggebracht. Het gebouw is mooi, er zijn wat kunsttentoonstellingen waar we niet echt warm van worden en een expositie over het Joegoslavië-tribunaal. De originele bankjes en stoelen, waar de rechters en Mladic, Milosevic, Karadzic en nog een hele zwik aangeklaagden in gezeten hebben, zijn hier te zien. Verder verklaringen en foto’s van mensen die getuigd hebben tijdens de processen. Opnieuw gruwelijke verhalen en beelden waarvan de bewondering voor ons mensen niet echt mee wordt opgewekt.

Om de dag toch een beetje vrolijk af te sluiten hebben we de rest van de dag lekker geluierd en gegeten, morgen fietsen we het er wel weer af…..

06-08

Weer lekker een dag fietsen naar Travnik, opnieuw een mooi stadje aan een verkoelende rivier. In de oude stad liggen de flesjes frisdrank van de restaurantjes in de zij-stroompjes lekker koud te blijven.

Verder niet veel anders te melden dan over vergelijkbare stadjes die we al eerder gezien hebben. Wel nog een geinige vertoning terwijl we ons dagelijkse ijsje zaten te eten: een stoet van twee mannen, vier druk gebarende, als pinguïn verklede ultra orthodoxe moslima’s en een klein meisje komen met veel drukdoenerij ook een ijsje kopen. Veel heen en weer geharrewar over of de ijsjes in een bakje of horentje moeten, wat de kosten zijn en dan nog welke smaken gekozen moeten worden. Uiteindelijk staan ze allemaal met een ijsje, maar hoe werk je die naar binnen als het enige wat zichtbaar is onder die klamme lappen je ogen zijn. Nou klep omhoog dus, die natte lange tongen over die bollen ijs en klep weer naar beneden. Best lastig zonder knoeien en dus zitten die zwarte flappen al snel onder de vrolijk gekleurde ijsvlekken, beetje vrolijkheid op de somber zwarte gewaden kan geen kwaad.

07-08

Het duurde even voordat we in slaap vielen in hotel ‘Aba’. De kamer was best warm, dus we hadden de ramen open gezet, maar daar kwam weer een hoop herrie van de weg vandaan. Uiteindelijk toch we wat uurtjes goed geslapen en weer door.

Langs de rivier omhoog, pas over en aan de andere kant weer langs een andere rivier naar beneden. Het landschap ziet er uit alsof we door Oostenrijk fietsen. En als we stoppen voor een bak koffie komen we ook in een Oostenrijks uitziende stube, van schrik beginnen we Duits te praten, maar dat snappen ze hier ook. Bosnië Herzegovina is een land waar je je in het ene stadje in een Turkse stad waant en waar je tien kilometer verderop in het volgende stadje ineens in Oostenrijk zit.

We fietsen vandaag tot Jajce, waar we eerst de waterval bezoeken waar het stadje om bekend is; het water van de Pliva rivier stort zich met geraas in de Vrbas, en dat lokt toeristen om van het schouwspel te genieten. Daarna door naar de camping 5 kilometer verderop. De camping staat aan de Pliva lakes. Voor degenen die weleens bij de Plitvic meren geweest zijn; dit is een soort kleine broer van deze meren. Prachtig blauw water, omgeven door bos, watervallen tussen de meren en houten wandelpaden waar je overheen kunt lopen. Hier zijn alleen niet de drommen met duizenden toeristen die zich verdringen om de mooiste foto te maken, maar enkel tientallen locals die genieten van een verfrissende plons in het koele helder water, dus dat doen wij dan ook maar.

Omdat we op de camping staan, is het ook weer een keer tijd om zelf te koken.

08-08

We worden zoals gewoonlijk wakker met een strakblauwe lucht, maar het weerbericht voorspelt zowaar regen vandaag, wat is dat ook alweer? Vanmorgen hebben we het plan om op het gemakkie het meer rond te fietsen, dus daar beginnen we mee. Tussen de twee meren staan ongeveer twintig kleine watermolentjes, die niet meer functioneren, maar we een fotogenieke setting opleveren. Na een stop vervolgen we de fietsroute om het meer. De ene kant is het allemaal asfalt, maar als we aan het einde van het meer terug fietsen langs de andere kant, draaien we een gravel weg op. We hebben alle tijd, dus rijden zachtjes aan over het gravel terug langs het meer, totdat we weer in Jajce aankomen, precies op het tijdstip dat we trek in koffie met iets zoets krijgen.

‘s Middags trekken we de zwemkleren aan, het is nog steeds zonnig en droog, en gaan naar het strandje aan het meer, waar we twee uur liggen te luieren tot de lucht betrekt en in de verte het onweer rommelt